De auto-industrie verandert ingrijpend. De opkomst van de elektrische auto en de digitalisering van de productie leiden tot grote verschuivingen in een industrie die wereldwijd miljoenen banen vertegenwoordigt. ABP wil dat autofabrikanten werk maken van de duurzame inzet van medewerkers én de overgang naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering. “De gevolgen voor de medewerkers mogen niet onderbelicht blijven.”
Hoe ziet de autofabrikant van de toekomst – zeg over pakweg 10 jaar – eruit? Bij Volkswagen (VW) denken ze daar nu al over na. VW lanceerde in 2019 een digital transformation roadmap, een plan voor de omvorming tot een modern, digitaal en klimaatneutraal bedrijf. Tot 2023 komen er tweeduizend digitale banen bij. Tegelijkertijd verdwijnt er ook werk. Dat moet worden opgevangen door natuurlijk verloop - dus geen gedwongen ontslagen - en door flink te investeren in de brede inzetbaarheid van werknemers. Ook vrijwillig deeltijdpensioen wordt mogelijk.
Volkswagen loopt hiermee voorop in de sector, zegt Anna Pot, duurzaamheidsspecialist van onze vermogensbeheerder APG. “Maar in de industrie als geheel is het bewustzijn van het belang van duurzaam personeelsbeleid nog beperkt als je dat vergelijkt met andere duurzaamheidsthema’s, zoals klimaat. Bedrijven verstrekken ook maar weinig informatie over de gevolgen voor hun medewerkers.” Overigens benadrukt Anna dat er nog stevige gesprekken worden gevoerd met Volkswagen over de bestuurscultuur bij het bedrijf, dat eerder in opspraak raakte door gesjoemel met de uitstoot van dieselauto’s.
Het belang van de auto-industrie voor de arbeidsmarkt is nauwelijks te overschatten. Alleen al in de productie werken wereldwijd zo’n 9 miljoen mensen. Tel daarbij op de miljoenen mensen die in de toeleveringsindustrie werken en het gaat om ruim 35 miljoen banen. Doorgaans goedbetaalde, stabiele en dus aantrekkelijke banen. De auto-industrie is daarmee een belangrijke motor van de economie, vooral in landen waar de industrie groot is, zoals Duitsland en de Verenigde Staten. In Nederland gaat het om zo’n 25.000 banen, vooral bij toeleveringsbedrijven.
In de auto-industrie komen bovendien een aantal economische en maatschappelijke trends samen, zegt Anna. “De energietransitie, globalisering, digitalisering en automatisering veranderen de industrie in hoog tempo. Het is indrukwekkend hoe snel autofabrikanten de omschakeling naar elektrisch rijden maken. De komende jaren investeren ze tientallen miljarden in batterijtechnologie en nieuwe elektrische modellen. Er is dus veel aandacht voor de energietransitie, maar minder voor de gevolgen die dat op de werkvloer heeft.”
Voorbeeld: voor de productie van een elektrische aandrijving is 70 procent minder arbeid nodig dan voor het maken van een benzinemotor, blijkt uit Duits onderzoek. Tegelijkertijd komt er bij autofabrikanten ook nieuw werk bij, bijvoorbeeld voor softwarespecialisten. Anna: “Wat autofabrikanten nodig hebben om in de toekomst succesvol te zijn, verandert snel. De uitdaging is ervoor te zorgen dat kennis en vaardigheden van medewerkers passen bij de autofabrikant van de toekomst. Inzicht in de veranderende rol van medewerkers en investeren in hun inzetbaarheid zijn daarvoor van groot belang. Maar we zijn niet naïef: in de sector zullen ook banen verdwijnen.”
ABP is in gesprek met vijf grote autofabrikanten over de energietransitie én de gevolgen daarvan voor hun medewerkers: Volkswagen, Toyota, Ford, Fiat Chrysler (FCA) en General Motors (GM). “Uitgangspunt is hun strategie voor klimaatverandering en de energietransitie, zoals elektrificatie van het wagenpark en het terugbrengen van de CO2-uitstoot”, legt Anna uit. “Dan komt de vraag: Hoe gaan jullie dat doen, wat zijn de gevolgen voor het personeel? De laatste stap is dat we onze invloed als belegger gebruiken om bedrijven aan te sporen concrete maatregelen te nemen - zoals trainingen gericht op duurzame inzetbaarheid - zodat hun medewerkers meekunnen in de transitie.”
Anna is ervan overtuigd dat ‘het kwartje valt’ bij de grote autofabrikanten. “Ze zijn niet gewend dat ze op dit thema door beleggers worden aangesproken. Maar de gevolgen van de transitie voor de medewerkers mogen niet onderbelicht blijven. Het duurt natuurlijk een tijdje voordat investeringen in het personeel worden terugverdiend. Toch zetten allle fabrikanten waarmee we spreken stappen om hun personeel duurzaam in te zetten. Wel ontbreekt het vaak aan de samenhangende aanpak en de planning voor de lange termijn zoals wij die graag zien.”
De ervaring die onze vermogensbeheerder nu opdoet met de just transition (eerlijke transitie) in de auto-industrie kan ook helpen om beter te begrijpen welke gevolgen de energietransitie heeft voor medewerkers in bijvoorbeeld de energiesector en landbouw. En hoe die te beperken. Draagvlak, zeker ook onder werknemers in sectoren waar grote veranderingen op stapel staan, is van groot belang voor een succesvolle transitie naar een klimaatneutrale wereld.
