Movisie is het landelijke instituut voor kennis en aanpak van sociale vraagstukken. Sinds 2017 krijgt eenzaamheid steeds meer aandacht. Een exacte aanleiding was er volgens Jan Willem niet. Wel waren er een aantal gebeurtenissen die duidelijk maakten dat eenzaamheid een steeds grotere rol speelt in onze samenleving.

In Rotterdam werd een vrouw dood in haar woning gevonden, die daar 10 jaar had gelegen. Al die jaren had niemand door dat zij overleden was. Jan Willem: “Dan gaan mensen toch denken: hoe heeft dit kunnen gebeuren? Dit willen we niet.” Ook verscheen in de aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen een landelijk onderzoeksrapport. Daaruit bleek dat Nederlanders zich het meest zorgen maakten over eenzaamheid onder ouderen.

De gebeurtenis in Rotterdam en de berichtgeving over eenzaamheid onder ouderen werden uitgebreid besproken in de landelijke verkiezingen en door de media. Zo werd in 2017 eenzaamheid een politiek agendapunt.

“Eigenlijk was er al eerder een verandering in de samenleving merkbaar. Onze maatschappij was individualistisch geworden en efficiënt ingericht, waarin vaker menselijk contact ontbrak. Daar zit voor mensen een grens aan. En zo startte langzaam een verandering.”

“Als samenleving vinden we het belangrijk om meer aandacht voor elkaar te hebben. In deze tijd is er meer aandacht voor de emotionele kant van het leven. Vroeger sprak je niet over je gevoel.”

Veel mensen herkennen eenzaamheid en zien het onderwerp als een probleem. Doordat we het makkelijk herkennen, willen we hier iets aan doen. We willen een maatschappelijke bijdrage leveren. “Dat zien we ook bij gemeenten, vooral in coronatijd. Gemeenten hebben veel in gang gezet om vereenzaming te voorkomen. We werken regelmatig samen”, vertelt Jan Willem.

“De meeste initiatieven die gemeenten financieren zijn maatwerk. Het werkt het beste als je zo dicht mogelijk aansluit bij de leefwereld en behoeften van de deelnemers. Anders dragen we alleen kennis over en dat sluit niet aan bij de praktijk. We kunnen wel uitleggen dat elke dag wandelen structuur geeft en wegzakken in eenzaamheid voorkomt. Maar dat raakt de deelnemer niet. Wanneer een ervaringsdeskundige hetzelfde verhaal vanuit zijn perspectief vertelt, komt dit wel binnen.”

Ook blijkt samen naar een film kijken over eenzaamheid of verlies goed te werken. Tijdens de film leven deelnemers zich in en herkennen bepaalde onderdelen. Dit maakt het makkelijker om over eenzaamheid en verlies te praten. Tussen de aanwezigen komt op een natuurlijke manier een gelijkwaardig gesprek op gang. Ze komen met voorbeelden en geven adviezen aan elkaar. Dit sluit beter aan bij hun leefwereld. De deelnemers denken sneller ‘dit kan ook een eerste stap voor mij zijn’. 

Bekijk onderstaande infographic: eenzaamheid bij jezelf doorbreken

Een ander succesvol project is Sociaal Vitaal. Dit project richt zich op mensen die meer willen bewegen en ondertussen aan hun sociale vaardigheden werken. Denk aan het leggen, verbeteren en onderhouden van sociale contacten.

“Door de jaren heen verleren mensen hun sociale vaardigheden. Wanneer iemand een partner, vriend of een baan verliest ontstaat er vaak een sociaal gat. Sociaal Vitaal frist hun sociale vaardigheden op. Opnieuw contact maken met vreemden of om hulp vragen blijkt een uitdaging. Vraag eens vaker hoe het met iemand gaat. Doe dit zeker na een ingrijpende gebeurtenis. Maar ga ook eens langs of bel iemand op die niet meer naar de vereniging komt. En vraag: hoe gaat het met je?’’ 

“En vergeet ook niet om nieuwkomers bij een vereniging of club te verwelkomen. Nieuwkomers hebben al een eerste stap gezet om te komen. Verwelkom en begeleid ze. Dat kleine beetje aandacht kan het verschil maken.” 

“Door mensen te trainen op sociale vaardigheden voorkomen we dat zij vereenzamen. Het is makkelijker om eenzaamheid te voorkomen dan te verminderen.”

De grootste kans dat iemand eenzaam wordt, is na een levensgebeurtenis. Dat kan verlies van een partner zijn, maar ook verlies van werk of problemen met de gezondheid. “Bij deze gebeurtenissen trekken mensen zich vaak een tijdje terug. Er komt een moment dat bezoek minder vaak langskomt en alleen iets ondernemen blijkt een grote opgave.” ondernemen blijkt een grote opgave.” 

“Mijn tip is om deze mensen na een levensgebeurtenis goed in de gaten te houden. Ga het gesprek met ze aan en luister wat iemand nodig heeft. En probeer mee te denken als zij daarom vragen. De beste oplossingen zijn: laagdrempelige oplossingen. Help iemand een stapje vooruit en kijk dan verder.” 

Bekijk onderstaande infographic: In gesprek over eenzaamheid.