Ervaringen delen en inspiratie opdoen. Dit is in het kort wat deelnemers van de cursus Pensioen in Zicht kunnen verwachten. De cursus is bedoeld voor iedereen die aan de vooravond staat van zijn of haar pensioen. Er is ook een cursus speciaal voor alleenstaanden. “Voor hen is het sociale deel anders dan voor mensen die een partner hebben”, zegt cursusleider Maayke Somers van trainingsbureau Odyssee.
3 dagen zijn ze bijeen in Hotel Landgoed Zonheuvel in Doorn. De in totaal 17 cursisten delen hun verhaal, verwachtingen en twijfels. Op laatste dag van de training zegt een aantal cursisten dat het idee van met pensioen gaan begint te landen. Ook al heeft Anita (64) het liever over stoppen met werken. “Pensioen vind ik een moeilijk woord.”
Veel vraagstukken waar bijna-gepensioneerden mee zitten zijn universeel volgens cursusleider Maayke. “Pensioen moet niet alleen maar leuk en plezierig zijn. Ik hoor van bijna iedereen dat ze zich ook nuttig willen blijven voelen en zinvol bezig willen blijven. Voor singles geldt daarnaast dat het vinden van een nieuw ritme nog uitdagender kan zijn dan voor stellen. Je moet als alleenstaande veel uit jezelf halen. Je hebt geen stok achter de deur en dat kan lastig zijn.”
De jongste onder de deelnemers is Els (60). Ze was altijd ambitieus. Haar werk als auditor bij het ministerie van Financiën stond centraal in haar leven. Tot ze zich realiseerde dat er meer is dan werk. Els vertelt dat ze al een poosje bezig was met het idee om eerder te stoppen. “Een aantal mensen uit mijn omgeving zijn me ontvallen. Ook mijn broer. Ik ben naar de cursus gekomen om nieuwe ideeën op te doen over hoe ik straks invulling kan geven aan mijn leven. Ik wil meer gaan reizen en weer dingen doen waar ik vroeger plezier aan beleefde, zoals vrijwilligerswerk. En ik wil weer vaker uitgaan.”
Rob (66) stopt in november van dit jaar met werken. Hij werkt 37,5 jaar bij Heineken en daarvoor 12 jaar bij de marine. Hij koos bewust om de cursus Pensioen in Zicht voor singles te volgen. “Ik ben weduwnaar en vind het lastig om een groep met koppels binnen te stappen. Ik wil straks meer tijd investeren in mijn kleinkinderen en mezelf. Mijn doel is om fitter te worden.”
Het programma van de 3-daagse cursus is niet in beton gegoten. De begeleider kijkt wat er ontstaat in de groep en wat voor thematiek er hangt. Er is ruimte voor improvisatie. Op de 3e dag geeft Maayke de opdracht aan de cursisten om hun sociale netwerk in kaart te brengen. Bij wie kunnen ze terecht voor steun? En met wie kunnen ze vooral plezier maken en het gezellig hebben? Deze opdracht maakt duidelijk of de cursisten hun netwerk op orde hebben of dat er nog iets moet gebeuren. Maayke: “Sociale verbondenheid is goed voor je brein en eenzaamheid is slecht voor mensen.”
Iedereen begint met vakjes tekenen en lijnen trekken. De één kiest een groot vel papier en de ander een pagina uit een schrijfblok. Moeizame of complexe vriendschappen krijgen bij sommigen een andere kleur en een paar deelnemers kiezen ervoor om ook overleden familieleden en vrienden mee te nemen in hun overzicht.
Loes (66), die in september met pensioen gaat, noemt de opdracht een eyeopener. Ze is weduwe, maar realiseert zich nu nog duidelijker dat ze best veel mensen om zich heen heeft. Brigit (63) komt tot de conclusie dat ze veel vrienden heeft, maar weinig kennissen. “Het zou leuk zijn om dat laatste nog uit te breiden. Ik zit bij een koor, maar daar ligt de focus op zingen. Ik moet nog uitzoeken hoe ik mijn kennissenkring kan uitbreiden.”
“Je moet relaties wel onderhouden en er actief mee bezig zijn”, voegt Michael (64) toe. Hij gaat dit najaar met vervroegd pensioen. Michael vertelt dat een buurvrouw hem laatst aansprak en zei dat ze had opgemerkt dat hij best veel van huis is. Maar dat ze het ook fijn zou vinden als hij zou vertellen wanneer hij weggaat. Dat zette hem aan het denken. “Ze zei: we weten niet of je op vakantie bent of dood bent. Ik begreep dat ik daar wel iets mee moet doen.”
Iedere keer als ze een groep begeleidt, valt het Maayke op hoe bijzonder het is wat er in een paar dagen tijd ontstaat tussen de deelnemers. De openheid om dingen met elkaar te delen. “Er wordt veel gelachen en er worden ook mooie en diepgaande gesprekken gevoerd. Ik krijg vaak terug van deelnemers dat het anders voelt dan gesprekken met familie en vrienden. Mensen die elkaar hier treffen, hoeven elkaar in principe nooit meer te zien. Dat maakt het makkelijk om veel met elkaar te delen.”
Toch ontstaan er ook nieuwe vriendschappen tijdens de cursus. Ine, Ria en Heleen hebben besloten om na de afronding van de laatste cursusdag samen te gaan wandelen in de omgeving van het hotel. En Ria (66) heeft zichzelf een extra overnachting in het hotel cadeau gedaan. Kijkt ze uit naar het moment dat ze met pensioen gaat? “Ik heb altijd met veel plezier gewerkt, maar ik weet dat mijn officiële pensioenleeftijd nadert. Nog doorgaan met werken was wat mij betreft ook goed geweest. Wat ik straks wil gaan doen, daar heb ik nog geen goed zicht op. De dromen moeten nog komen.”
Deze cursus wordt op verschillende locaties gegeven. Ook de thema’s en doelgroep kunnen verschillen. De training in Doorn was deze keer voor singles, maar Odyssee verzorgt ook trainingen voor stellen of gecombineerde groepen. Thema’s die aan de orde komen: wandelend naar een nieuwe toekomst, Pensioen in Zicht voor culinaire fijnproevers en Fietsend een nieuwe toekomst tegemoet.
