We willen in onze beleggingen meer inzetten op behoud van natuur en biodiversiteit. Maar waar hebben we het precies over, als we praten over biodiversiteit? En waarom is het zo belangrijk? 2 experts spreken zich uit.
Meerdere keren per jaar is Gert-Jan Nabuurs, professor European Forest Resources aan Wageningen University and Research (WUR), met leden van zijn groep te vinden ergens in het Europese bos. Ze zijn daar voor diverse EU-projecten en ook om te kijken hoe het bos er daar voor staat. Soms lijkt het wel alsof het met alle bossen slecht gaat, maar zo zwart-wit is het niet, ziet Gert-Jan. “Het verschilt van bos tot bos. Er zijn plekken die erg kampen met droogte, met ziekten, verzuring of plaaginsecten. Maar er zijn ook bossen die er best goed voor staan. Het goede nieuws is ook: sinds de Middeleeuwen is er niet meer zoveel bos geweest.”
Dat neemt niet weg dat hij wel degelijk zorgen heeft. “In veel bossen zie je de effecten van klimaatverandering nu al terug. In midden-Duitsland bijvoorbeeld kampen ze erg met droogte. Daar hebben de fijnsparren het zwaar. Er treedt ook verzuring op bij bossen in regio’s met sterke luchtverontreiniging. Mede daardoor en door te intensief beheer op sommige plekken, neemt over de hele breedte de biodiversiteit in de bossen gemiddeld af.” Esther Turnhout is hoogleraar Wetenschap, Technologie en Samenleving aan de Universiteit Twente. Ze sprak onder meer op de VN-top over biodiversiteit over de samenhang tussen biodiversiteitsverlies, klimaatproblemen en ongelijkheid. Zij ziet ook dat de natuur op sommige plekken nog best stand houdt. “Maar als je alles bij elkaar bekijkt, zie je dat de biodiversiteit achteruitgaat.”
Biodiversiteit is de verscheidenheid aan soorten planten en dieren. Samen vormen ze een ecosysteem waarin ze op een bepaalde manier afhankelijk zijn van elkaar. En hoe meer verschillende soorten, hoe sterker het ecosysteem. Hoe erg is het eigenlijk, als de biodiversiteit afneemt en er minder soorten komen? Gert-Jan: “Biodiversiteit is alles; de basis van al ons leven. Je kunt best soorten verliezen, maar je kunt er niet straffeloos in blijven snoeien. Want gaat de biodiversiteit onderuit, dan gaat ook landbouw en waterkwaliteit onderuit, dan krijg je meer ziektes en plagen en krijgen we het ook als menselijke soort heel zwaar.”
De oorzaken van het teruglopen van de biodiversiteit zijn duidelijk, zegt Esther. “De manier waarop we landbouw bedrijven, de industrie, ons hele economische systeem beschadigt de biodiversiteit.” De overheid doet te weinig om dat te veranderen. “Aan de ene kant zegt de overheid natuur en biodiversiteit belangrijk te vinden en trekt ze daar ook geld voor uit. Aan de andere kant mogen bedrijven nog steeds vervuilen als ze daarvoor maar betalen. Denk aan vergunningen aan fabrieken om vuil water te mogen lozen of een bepaalde hoeveelheid CO2 te mogen uitstoten. Dat maakt natuurbeheer en het beschermen van biodiversiteit dweilen met de kraan open.”
Niet dat Esther geen voorstander is van het beheren en instellen van natuurgebieden, “maar je moet ook kijken naar wat er buiten dat bos of moeras gebeurt. Als je daar niet oplet en vervuilende activiteiten niet reguleert, dan is het in het natuurgebied ook onmogelijk de biodiversiteit te behouden. Een natuurgebied is natuurlijk geen eiland.” Gert-Jan is nauw betrokken bij het in kaart brengen en versterken van de biodiversiteit in Europese loof- en naaldwouden. “In de oerbossen van Europa komen bijvoorbeeld de meeste soorten planten en dieren in Europa voor. Ze zijn voor ons wat de regenwouden voor de tropen zijn. Maar overal oerbossen laten ontstaan, is niet de oplossing. Juist de verscheidenheid aan soorten bos bepaalt de biodiversiteit.”
Gert-Jan bekijkt nu hoe in 12 gebieden de bossen hersteld kunnen worden. Bijvoorbeeld het beheer van de eikenbossen tussen Kroatië en Servië en het verbeteren van fijnsparbossen in midden-Duitsland. “Die laatste kampen erg met droogte waardoor de fijnsparren er massaal sterven. Daar wil je eigenlijk een gemengd bos hebben. Dat is namelijk veel beter bestand tegen watertekorten. Maar de grond zit nog vol met zaden van de fijnsparren. Daarom zorg je dat er ook zaad bijkomt van andere soorten, of je plant andere boomsoorten.”
Er moet dus nogal wat gebeuren om de kwetsbare bossen in Europa te herstellen. Ook omdat het in die bossen om meer draait dan het in stand houden of vergroten van het aantal soorten dieren en planten. “In veel gebieden vindt ook bosbouw en recreatie plaats. Bossen hebben daarnaast de functie van CO2-opslag. Biodiversiteit stelt weer andere eisen aan het beheer. Al die activiteiten moet je op elkaar afstemmen, je moet keuzes maken. Wat doe je nog wel, wat niet? Verantwoorde bosbouw is belangrijk omdat hout een duurzamer bouwmateriaal is dan beton. Maar bomen veel CO2 laten opslaan óók. Je zult dus heel goed moeten kijken hoe je die belangen met elkaar verenigt.”
ABP kan nu andere bedrijven en de overheid overtuigen om écht iets te doen
Voor Esther is het duidelijk: we moeten af van economische activiteiten die de natuur beschadigen. “Het is nog steeds te winstgevend om natuur en biodiversiteit schade toe te brengen. Sommige van die activiteiten worden dus zelfs gesubsidieerd en bevorderd door de overheid. En dan wordt er geklaagd over hoe duur natuurbeheer is. Als wij als samenleving natuur en biodiversiteit echt belangrijk vinden, dan moeten we dit soort sectoren laten betalen voor hun milieuschade of er simpelweg mee stoppen.”
Esther vindt het goed als grote beleggers als ABP kijken naar het belang van biodiversiteit. “De financiële sector kan een belangrijk rol spelen, alle ‘grote beetjes’ helpen. ABP kan nu andere bedrijven en de overheid overtuigen om écht iets te doen. Hoe ze hun geld zouden kunnen gebruiken? Dat weten ze beter dan ik, maar misschien kunnen ze een rol spelen bij de overgang naar een landbouw waarin meer plaats is voor natuur en biodiversiteit.”
Dat een grote belegger als ABP nu bij haar beleggingen meer het belang van natuur en biodiversiteit laat meewegen, vindt Gert-Jan logisch. “Het moet gewoon. Want zoals gezegd: gaat het met de biodiversiteit slecht, dan gaat het ook met de mensen de verkeerde kant op. En in zekere zin is het nog een economische keuze ook; want verlies aan biodiversiteit schaadt heel veel sectoren. Als iemand die pensioen opbouwt bij ABP, ben ik blij dat mijn fonds deze stap zet.”
ABP wil zorgen voor een goed pensioen in een leefbare wereld. Daarom gaan we het belang van natuur en biodiversiteit sterker laten meewegen in onze beleggingen. In een serie artikelen vertellen we meer over dit thema, hoe biodiversiteit te verbeteren is en wat de financiële waarde is van natuur en biodiversiteit. Dit is het eerste deel in die reeks.
