Persoonlijk, niet individueel

Blog Harmen
27 mei 2025

Meer dan de helft van alle Nederlanders boven de 15 jaar doet aan vrijwilligerswerk, las ik onlangs in de krant. Dat zijn hoopvolle cijfers, zeker in een tijd waarin het lijkt alsof alles draait om het individu.

Dit nieuws laat een ander beeld zien. Een beeld dat doet denken aan vroeger. De tijd van goed nabuurschap, gul geven aan goede doelen en Jan Terlouws ‘touwtje uit de brievenbus’. Het is er kennelijk nog in ruime mate, dat opkomen voor elkaar. Het is kenmerkend voor Nederland. Onze welvaartsstaat is erop gebouwd. En ja, ook ons pensioenstelsel. Een van de beste, zo niet het beste, ter wereld. Collectiviteit en solidariteit zijn de fundamenten onder dat succes. 

Een stevig fundament

Het goede nieuws is: dat blijft zo. Wat geldt voor het ‘oude’ stelsel geldt ook voor de nieuwe regeling. Die vernieuwing waar zo veel politiek gekrakeel over was. Onlangs heeft de Tweede Kamer tegen het amendement van NSC gestemd. En dat is maar goed ook, want het was een slecht plan. Het was nadelig voor onze deelnemers. Om allerlei redenen. Maar vooral omdat dit voorstel het fundament ondermijnde. Het fundament van collectiviteit en onderlinge solidariteit.

Daarom ben ik zo’n voorstander van de vernieuwing. Het goede blijft behouden. Er zijn een aantal noodzakelijke verbeteringen doorgevoerd om ons pensioenstelsel ook in de toekomst betaalbaar te houden. Maar daaronder ligt nog steeds hetzelfde solide fundament van collectiviteit en solidariteit. Van samen delen in goede en slechte tijden. Van financiële reserves waarmee we economische schokken opvangen en pensioenvermogen dat we evenwichtig verdelen over alle generaties. Het behoud van collectiviteit in het vernieuwde stelsel is het kroonjuweel van ruim 12 jaar polderen. Dat mag je gerust een huzarenstuk noemen.

Misverstanden over het nieuwe stelsel

Toch hoor je nog steeds dat het nieuwe stelsel ‘individueler’ wordt. Vooral uit de hoek van mensen die tegen vernieuwing zijn. En op een of andere manier klinkt dat niet goed. Het klinkt alsof je er helemaal alleen voor staat in dat nieuwe stelsel. Een stelsel waarin de uitkeringen ‘meebewegen’ met de economie. Want dat is wat veel mensen denken over de vernieuwing. En vandaar is het maar een kleine stap naar het schrikbeeld van een pensioen dat als een bootje schommelt op de woelige baren van het onvoorspelbare economische tij.

En dat beeld is niet terecht. Het is een van de grootste misverstanden over het nieuwe stelsel. Het stelsel wordt niet individueler. Het wordt persoonlijker, dat wel. De groei van je pensioenvermogen wordt inzichtelijker. Transparanter. Je ziet precies wat je zelf opbouwt aan premie, wat je werkgever inlegt en hoe dat vermogen groeit. Dat vermogen groeit mede door de beleggingen.

Collectief beleggen blijft

Net als in het oude stelsel wordt het pensioenvermogen in de nieuwe regeling collectief belegd. De risico’s en de rendementskansen op dat vermogen zijn onder de nieuwe regeling niet anders dan onder de oude.

Waar die verwarring dan vandaan komt? Er zijn geluiden dat het begrip ‘persoonlijk pensioenpotje’ de verkeerde indruk heeft gewekt. Terwijl de bedoeling achter dat beeld juist was om het simpel te houden. De pensioenfondsen hebben dat uitgebreid onder hun deelnemers getest, allerlei varianten zijn voorbijgekomen. Maar dat idee van dat potje, dat snapte iedereen.

Nadeel van potjes is dat ze leeg kunnen raken. En precies daar gaat de vergelijking met het vernieuwde stelsel volledig mank. Want ook al word je 120, dat potje raakt niet leeg. Het opgebouwde vermogen wordt bij pensionering omgezet in een uitkering voor de rest van je leven.

In gesprek

Als de pensioendiscussie één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is het dat er nog veel onbekend is. Er zijn veel misverstanden. De pensioensector moet hard werken aan vergroting van het draagvlak.

We wisten het. Ik ga niet voor niets in dialoog via dit medium, ik lees de commentaren. We weten hoe hardnekkig de misverstanden zijn. Maar het debat heeft ons nog eens extra op scherp gezet.

Daar ga ik me voor inzetten. Samen met anderen, maar zeker ook persoonlijk. En dat is iets anders dan individueel.