Praten met Later: ‘Ik ben met pensioen, maar blijf een boswachter’

Erik van der Spek en Thomas van der Es over hun werk bij Staatsbosbeheer
30 augustus 2022

Welke keuzes maakt u in uw werk? Hoe blijft u vitaal? Wat kunnen senior- en junior-medewerkers van elkaar leren? In Praten met Later spreken we collega’s over hun vakgebied, ervaringen en plannen. In de vierde aflevering boswachters Erik van der Spek (66) en Thomas van der Es (35) over hun werk voor Staatsbosbeheer op Texel.a

Hoe bent u in het vak gerold?

Erik: ‘Wij gingen vroeger van huis uit vaak naar buiten. Ik had ook een leraar op de lagere school die met de klas veel naar buiten ging. Wat vond ik dat mooi! Toen ik een vervolgopleiding moest kiezen, werd het al snel de Middelbare Bosbouw en Cultuurtechnische school. Na mijn opleiding startte ik in 1978 bij Staatsbosbeheer op Texel. Daarna had ik geen reden meer om te vertrekken. Texel is prachtig. In mei van dit jaar ging ik officieel met pensioen.

”Thomas: “In februari van dit jaar ben ik naar Texel gekomen om Erik op te volgen. Hiervoor werkte ik 15 jaar in de Biesbosch als boswachter. Ik woonde met mijn gezin in Dordrecht. De Biesbosch kende ik door en door. Maar het vak is hier anders. Ik ben blij dat we 3 maanden de tijd kregen voor een goede overdracht.”

“Waar je in de Biesbosch te maken hebt met een natuurgebied naast de Randstad, heb je op Texel een kleine eilandgemeenschap. Texel is ook qua samenwerking veel overzichtelijker. In de Biesbosch zat ik met 3 gemeentes en 3 waterschappen om tafel. Hier met 1 gemeente en 1 waterschap. Sommige problemen zijn wel hetzelfde: verzilting, het tij, stikstofproblematiek, recreatiedruk.”

Wat maakt dit vak mooi?

Erik: “In de natuur is er onuitputtelijk veel te ontdekken. Hoe kunnen we dat behouden? Hoe realiseer je hoge natuurwaarde in combinatie met de wens om in de natuur te recreëren? Als je het goed organiseert kan er heel veel. Als je niets doet, dan lopen de recreanten de boel aan gort. Je moet veel geduld hebben, maar dan zie je resultaat van je werk.”

Thomas: “De vragen die de natuur oproept prikkelen mijn nieuwsgierigheid continu. Net als Erik ben ik een echt buitenmens. Ik houd van de dynamiek van de natuur. In natuurgebied de Slufter kun je elke maand een nieuwe foto maken.”

Erik: “Wij - mensen in het algemeen - zijn een kei in het voortuitschuiven van problemen. Mensen moeten de noodzaak voelen van natuurbehoud: de dijken verzwaren vóórdat het water eroverheen loopt, zeg maar. Daar ligt een belangrijke taak voor boswachters. We zoeken naar verbeteringen op landschapsniveau waar we allemaal wat aan hebben.”

Thomas: “Hoe houden we zoet water vast? Hoe zorgen we ervoor dat er voldoende insecten blijven? Het gaat dus verder dan het redden van de laatste tapuit of de bedreigde parelmoervlinder. Wij moeten weten hoe het er buiten voorstaat. Dus als boswachter ben je in het terrein. Als ik in het voorjaar door de duinen loop met zonsopkomst, denk ik: ik heb het mooiste beroep dat er is.”

Is er de afgelopen jaren veel veranderd in jullie vak?

Erik: “Heel veel. Staatsbosbeheer startte in 1899 als ontginningsmaatschappij voor de houtteelt. Toen ik begon, wilden we de natuur nog ‘helpen’. Nu laten we de natuur meer zijn gang gaan. Neem het kustbeheer. In 1978 beplantten we de duinen om te voorkomen dat er teveel duin in de zee verdween. Nu gaan we de erosie tegen door zand op het strand of vlak voor de kust te spuiten. En daarna laten we het aan de wind om de duinen te versterken. Dat is veiliger, maar ook beter voor de natuur.” “

De komst van de gsm heeft ook veel veranderd. Zit je vast met je bedrijfsauto? Dan bel je een collega. Broedmonitoring gaat veel makkelijker nu je het op een app kunt invoeren. Vroeger sleepten we met kaarten. Een nadeel is er ook: je moet je niet gek laten maken door elk appje of elke mail die je krijgt.”

Thomas: “En wat denk je van social media? Als je niet uitkijkt, loop je de hele tijd op je telefoon te kijken als je in de duinen bent. Je moet zelf die ‘uit-knop’ vinden. Ik zie ook positieve kanten. We kunnen via Twitter een oproep doen aan getuigen om zich te melden als er sprake is van handhaving. Ook zetten we social media in voor voorlichting.”

Wat verwacht u dat de komende jaren gaat veranderen?

Erik: “Door corona waarderen mensen de natuur in Nederland meer. Vroeger piekte de recreatie een paar maanden per jaar. Nu zijn er iedere dag mensen in de duinen. Was je vroeger druk met mensen uit de kwetsbare gebieden wegsturen, nu ben je drukker met het voorkomen dat recreanten elkáár dwars zitten.”

Thomas: “Niet alle boswachters zijn meer boa (bijzonder opsporingsambtenaar). Daarvoor hebben we een aparte functies, met nu een vacature. Die taken zijn geprofessionaliseerd. Er is in buitengebieden minder politie, maar in onze gebieden hebben we wél te maken met ordeverstoringen. Denk aan vuurtjes, jetski’s die te hard varen, muziekoverlast, enzovoort.”

Hoe blijft u gezond aan het werk?

Erik: “Laat je niet gek maken. Je hoeft niet altijd ‘aan’ te staan. Hopelijk heb je de mazzel dat je gezond blijft. Dat heb je maar voor een deel zelf in de hand.

” Thomas: “Het kost mij veel moeite om me niet druk te maken. Even: ‘adem in, adem uit’. Je hoort veel berichten over biodiversiteit en klimaat. Dat gaat me echt aan het hart. Als ik met pensioen ga, hoop ik dat het voor iedereen vanzelfsprekend is dat natuur ertoe doet en dat natuurgebieden groot en sterk genoeg zijn om het aantal vakantiegangers aan te kunnen.”

Wat gaat u als eerste doen na uw pensioen?

Erik: “Ik ben nu gepensioneerd ZZP’er. Voor Staatsbosbeheer coördineer ik een project rondom wilde bijen (gesponsord door de Bijenkorf) in onder meer het Limburgse Heuvelland. Ik heb veel tijd om lekker naar buiten te gaan en te kijken wat er aan bijen rondvliegt. Ik ben met pensioen, maar ik blijf een boswachter.”

Thomas: “Ik houd erg van avontuur en ontdekken. Daarom weet ik zeker dat ik dan nog met natuur bezig zal zijn.”

Heeft u een tip aan collega’s?

Erik: “Ons werk verandert. Maar je pensioen ook. Je hebt er niet veel invloed op. Houd in de gaten tijdens je loopbaan hoe je pensioen groeit. Lees het pensioenoverzicht dat je elk jaar krijgt. Maar let vooral op als je in een andere bedrijfstak gaat werken. Dan kun je kiezen of je je pensioen meeneemt.”

Thomas: “Na mijn diploma trok ik meteen het groene pak aan. Ik ben nooit iets anders geweest dan boswachter. Ik weet dat ik pensioen opbouw bij ABP. Maar andere dingen zijn voor mij belangrijker: hoe vind ik een goede koopwoning op Texel? Hoe gaat het met de biodiversiteit en het klimaat? Hoe ziet de toekomst van mijn (klein-)kinderen eruit?” “

Ik ga nooit met tegenzin aan het werk. Zo heb ik altijd zin in maandag. Wat heerlijk! Want ik weet van mijn bijbaantjes tijdens mijn studie dat dat ook anders kan zijn. Mijn tip is: zoek zingeving in je werk. Dan houd je het heel lang vol.”