Veel mensen worstelen met schulden. Ze houden dit uit schaamte stil en hopen ondertussen dat de geldproblemen overwaaien. Wat meestal een illusie is. De overheid startte in september onder het motto ‘De eerste stap helpt je verder’ een landelijke campagne om schuldproblemen bespreekbaar te maken. Doel van de campagne is iedereen met schulden te stimuleren om hulp te vragen: het vermindert de stress en helpt voorkomen dat de schulden zich blijven opstapelen. Op Geldfit, een online test van de Nederlandse Schuldhulproute (NSR), kan iedereen anoniem toetsen hoe het zit met zijn of haar financiële fitheid. De NSR helpt – wanneer nodig - met het vinden van de juiste route om weer uit de schulden te komen.
Margret Lamberink is medewerker van de hulplijn 0800-8115. Ze krijgt mensen van alle leeftijden aan de telefoon als het om geldzorgen gaat. Jongeren met een studieschuld bijvoorbeeld die niet in aanmerking komen voor een woning en zoeken naar een oplossing. Maar ook veel mensen uit de leeftijdscategorie 30 tot 60 of ouder die in de problemen komen vanwege het verlies van een baan, een echtscheiding, verlies van zijn of haar partner of omdat ze geen buffer hadden om financiële tegenvallers op te vangen. ’Het duurt vaak heel lang voordat mensen hulp zoeken, gemiddeld gaat daar 5 jaar overheen. Dan zitten ze vaak al met 10 of meer schuldeisers.’
De NSR zoekt de samenwerking met gemeenten, bedrijven en samenwerkingspartners in de hoop zoveel mogelijk mensen te bereiken die schulden hebben of zelfs hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Hoe eerder dit wordt gesignaleerd hoe beter. Ook ABP is afgelopen zomer een samenwerking aangegaan met NSR met het idee pensioendeelnemers met een verhoogd risico op financiële problemen te attenderen op wat de NSR te bieden heeft. Alle aandacht voor het onderwerp moet meer mensen over de streep trekken om hiermee naar buiten te treden.
Er zijn inmiddels ook ruim 80 gemeenten – van groot tot klein - die een samenwerking zijn aangegaan met de NSR. Ook de gemeente Den Bosch. ‘De NSR is een mooi voorportaal. Een plek waar mensen met geldzorgen via de digitale weg terechtkomen. Het is een goede aanvulling op de eigen dienstverlening van de gemeente’, volgens Hetty Oomens en Ingrid Philips, die in deze middelgrote stad nauw betrokken zijn bij initiatieven om inwoners met geldproblemen te helpen. ‘Voor ons is het belangrijk dat steeds meer signaalpartners zoals energiemaatschappijen, zorgverzekeraars en woningcorporaties zich aansluiten. De zorgverzekering is vaak het eerste dat mensen op de plank laten liggen als het lastig wordt om de rekeningen te betalen. Wat volgt is vaak de energierekening en daarna de belastingdienst en online bestellingen van postorderbedrijven bijvoorbeeld.’
Ze zien in hun eigen gemeente hoe schrijnend en triest het is als mensen geldproblemen hebben. ‘Het betekent iets voor je sociale leven. Als er een verjaardag aan zit te komen, kampen ze bijvoorbeeld met paniekgevoelens. Omdat ze geen cadeautje voor de jarige kunnen kopen of andersom zich niet kunnen veroorloven om koffie met gebak te betalen voor bezoekers. Dat geld is er dan gewoon niet’, vertelt Ingrid Philips.
Hoe groot de problematiek is, bleek al tijdens de eerste vier weken van de landelijke campagne van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het aantal bezoekers van Geldfit.nl vervijfvoudigde in de eerste weken van de campagne. Normaliter bezoeken wekelijks ongeveer 5 duizend mensen een website van NSR. In de eerste vier weken waren het er maar liefst bijna 100 duizend. Ook namen meer mensen contact op met de hulplijn 0800-8115.
Het Nationaal Bureau Budgetvoorlichting berichtte eerder al over de omvang van de schuldenproblematiek. Op de website van het Nibud staat dat maar liefst 32 procent van de Nederlandse huishoudens kampt met betalingsachterstanden.
Het zijn overigens niet alleen mensen met een laag inkomen die in de schulden terechtkomen. Overbesteding kan ook de oorzaak zijn. Het kan ook gaan om mensen met een redelijk tot goed inkomen die op te grote voet leven. Margret Lamberink heeft veel verhalen voorbij horen komen. Ze vertelt dat zij en haar collega’s een luisterend oor bieden als mensen bellen met de hulplijn van NSR. ‘We werken niet met een script. We bieden ze alle ruimte om hun verhaal te doen.’
Los van de hulplijn waar mensen met schulden naartoe kunnen bellen en de online test Geldfit.nl, is er ook een website voor jongeren tussen de 16 en 26 jaar die met vragen over geld zitten: Moneyfit.nl. De bij NSR aangesloten partners kunnen hun klanten doorverwijzen, door gebruik te maken van de database van NSR Direct. Zodat ze naar de juiste hulp bij hen in de buurt, dus heel lokaal, worden geleid. Via Geldfit Lokaal kunnen mensen met financiële zorgen terecht bij lokale inloopspreekuren.
Ingrid Philips en haar collega Hetty Oomens van de gemeente Den Bosch vinden het enorm belangrijk dat er aandacht is voor schuldenproblematiek en de gevolgen voor huishoudens. Ze juichen de landelijke campagne toe en hopen dat mensen sneller hulp gaan inroepen. De campagne, die tot eind oktober loopt, is een belangrijke stimulans. De beleidsmedeweker armoede en schulden en de teamleider eerste hulp bij geldzaken hebben in hun eigen gemeente gezien dat het iedereen kan overkomen en dat geldproblemen niet zijn weggelegd voor een bepaalde groep of leeftijdscategorie. ‘Onze belangrijkste boodschap is: Durf aan te kloppen.’
