We hebben een turbulent jaar achter de rug. Met als hoogtepunt een nieuw pensioenakkoord. Daartegenover stonden de dreigende verlagingen. Met een dekkingsgraad van 97,8% is verlaging in 2020 officieel van de baan. Tijd voor een terugblik. En een doorkijk naar komend jaar waarin een nieuw pensioencontract voor meer duidelijkheid moet gaan zorgen.
2019 is het jaar dat er eindelijk een pensioenakkoord wordt bereikt. In juni komen werkgevers en werknemers tot een akkoord waarin, onder meer, pensioenen beter kunnen meebewegen met de economie. Een hoopvolle ontwikkeling, na 10 jaar van onderhandelen. Maar wel voor de lange termijn, want het nieuwe pensioencontract moet worden uitgewerkt en gaat naar verwachting pas over een paar jaar in.
Op de kortere termijn gooit een ongekend lage (en soms zelfs negatieve) rente in de zomer van 2019 roet in het eten. De dekkingsraad van ABP en andere fondsen daalt sterk, en verlaging van de pensioenen in 2020 is – door de rekenregels die we in het huidige pensioencontract moeten aanhouden – plots heel reëel. Als de dekkingsgraad (de verhouding tussen het geld dat ABP in kas heeft en haar verplichtingen) op 31 december 2019 grofweg lager is dan 94%, dan moet er in 2020 worden verlaagd. In die maanden is de dekkingsgraad geregeld lager dan 94% en zakt soms zelfs onder de 90%.
De discussie rond het nut van deze ‘ouderwetse’ regels in het licht van een nieuw, moderner pensioenstelsel, laait (verder) op. Deelnemers, een Kamermeerderheid, vakbonden, ouderenorganisaties, wetenschappers, ABP en andere fondsen; een groot aantal partijen voert de druk bij minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op om onnodige verlagingen te voorkomen. De voorstanders pleiten ervoor om naast de rente ook het rendement mee te nemen in de pensioenberekeningen. Het afgelopen jaar had ABP weliswaar te maken met stijgende pensioenverplichtingen als gevolg van de dalende rente. Daar tegenover stond echter een jaarrendement van 16,8% (67 miljard euro).
Dat werkt: in een brief aan de kamer stelt Koolmees voor om de ondergrens voor verlagen éénmalig naar 90% bij te stellen. Ook biedt hij de mogelijkheid voor een langere hersteltermijn aan. Wil een fonds gebruikmaken van deze handreiking? Dan moet het kunnen verantwoorden dat de keuze hiervoor evenwichtig is voor alle deelnemers.
De handreiking van Koolmees zorgt voor wat ademruimte rondom de vraag of de pensioenen in 2020 moeten worden verlaagd. Maar zekerheid is er nog altijd niet. De dekkingsgraad op 31 december 2019 is bepalend. Nu de kwartaalcijfers bekend zijn, weten we officieel dat er geen verlaging in 2020 komt en dat ABP ook niet gebruik hoefde te maken van de versoepelende maatregelen van de minister. Verhoging van de pensioenen is echter ook (weer) niet aan de orde. En de kans op verlaging in 2021 en de volgende jaren blijft reëel.
Of we volgend jaar moeten verlagen, weten we aan het eind van dit jaar. Tegelijkertijd staat dit jaar ook in het teken van de uitwerking van het nieuwe pensioencontract. Minister Koolmees wil het contract vóór de zomer van 2020 uitgewerkt hebben. De noodzaak om dit jaar een werkbaar contract te hebben is hoog, want volgend jaar zijn er verkiezingen. Het is voor ABP en onze deelnemers onacceptabel dat nieuwe machtsverhoudingen in de politiek het zwaar bevochten pensioenakkoord in gevaar brengen. Corien Wortmann-Kool, bestuursvoorzitter van ABP: ‘Het zag er even naar uit dat ook ABP de pensioenen moest verlagen, maar dat is met een dekkingsgraad van 97,8% niet het geval. Dat brengt rust en die is nodig voor de uitwerking van het nieuwe pensioencontract. Ik hoop zeer dat kabinet en sociale partners daar haast mee maken. Wij denken en werken mee vanuit onze kennis van wat een nieuw contract betekent voor onze deelnemers.’
